Το Εργαστήριο Ειρηνευτικής Δημοσιογραφίας του Τμήματος Δημοσιογραφίας και ΜΜΕ του ΑΠΘ σε συνεργασία με την Ierax Analytix διεξήγαγε σε δύο φάσεις (μέσα Μαρτίου και μέσα Απριλίου αντίστοιχα) την πρώτη έρευνα για την σχέση των πολιτών με τα ΜΜΕ και την ενημέρωση τόσο πριν την υγειονομική κρίση του COVID-19 αλλά και κατά τη διάρκεια αυτής.
Πρόκειται για μία καινοτόμο πρωτοβουλία πανελλήνιας εμβέλειας, αφού συνιστά την μοναδική έρευνα που σε συνολικό δείγμα 2.600 συμμετεχόντων (άνδρες και γυναίκες άνω των 17 ετών από Ελλάδα) καταγράφει σε δυο στιγμές τις αντιδράσεις των πολιτών και ειδικά σε ό,τι άπτεται της ενημέρωση τους.
Τα ευρήματα του συγκεκριμένου πονήματος αποκαλύπτουν καθοριστικής σημασίας στοιχεία για το παραπάνω ζήτημα, αναλύοντας και διαφωτίζοντάς το περισσότερο, ενώ παράλληλα δίνονται απαντήσεις σε καίρια ερωτήματα όπως:
- Έχουν αυξήσει ή έχουν μειώσει οι πολίτες τον χρόνο ενημέρωσης κατά την διάρκεια του lock-down;
- Για ποιον λόγο αποφεύγουν πλέον να ενημερώνονται;
- Έχουν επηρεαστεί από κάποια είδηση που αργότερα αποδείχτηκε ψευδής και πώς το αντιμετώπισαν;
Όπως έδειξαν τα ευρήματα από την πρώτη μετα-ανάλυση η παραπληροφόρηση εξακολουθεί να αποτελεί σοβαρό πρόβλημα, αφού το 62% δήλωσε ότι έχει επηρεαστεί από κάποια ψευδή είδηση ενώ στη δεύτερη περίοδο το αντίστοιχο ποσοστό ανέρχεται στο 50%.
Μάλιστα, τα υψηλότερα ποσοστά όσων δηλώνουν ότι δεν έκαναν κάτι αφορούν στις ηλικίες 25-34, ενώ το 39% ενημέρωσε φίλους και γνωστούς, 27% κατέβασε ή έσβησε την ανάρτησή του, 21% έκανε ανάρτηση ότι η είδηση ήταν ψευδής και 11% έστειλε μήνυμα στο μέσο για να τους ενημερώσει.
Στην δεύτερη μετα-ανάλυση απεικονίζονται οι διαφορές στις απόψεις των πολιτών για την ποιότητα της ενημέρωσης και τα μέσα που επιλέγουν για να πληροφορηθούν σχετικά με τα τελευταία νέα της εν εξελίξει κρίσης με τον κορωνοϊό.
Στην πληροφόρηση λοιπόν, από τα νέα μέσα υπερισχύουν τα ενημερωτικά sites (66%) και η τηλεόραση (57%), η οποία είναι βασική επιλογή καθώς σχεδόν αυξάνεται στο διπλάσιο ο αριθμός αυτών που ενημερώνονται μέσω τηλεόρασης συγκριτικά με την πρώτη φάση του όλου εγχειρήματος.
Ως προς την κάλυψη της κρίσης στο δεύτερη διάστημα της έρευνας, παρατηρήθηκε το φαινόμενο της υπερπληροφόρησης και η διαφωνία σημαντικού μέρους του κοινού με τον τρόπο πλαισίωσης του θέματος καθώς το 40% όσων προτιμούν να μην ενημερώνονται πια επικαλούνται αυτό ως αίτιο.
Ο χρόνος που επενδύει ο κόσμος για την ενημέρωση του, κατά την πρώτη φάση της υγειονομικής κρίσης, αυξήθηκε σημαντικά σε σχέση με αυτό που υφίστατο πριν, αλλά ο χρόνος αυτός παρουσίασε φθίνουσα πορεία στη δεύτερη φάση (Απρίλιος).
Αξίζει να σημειωθεί εδώ ότι ανέβηκε ως ένα βαθμό η εμπιστοσύνη προς τα ΜΜΕ συγκριτικά με ό,τι έχει παρατηρηθεί πριν την κρίση, διότι το 36% δήλωσε ότι εμπιστεύεται αρκετά τα ΜΜΕ ενώ πριν την κρίση το ποσοστό αυτό σε άλλες έρευνες ήταν πιο μειωμένο, δηλαδή στο 22%. (έρευνα του Reuters Institute for the Study of Journalism, Oxford University).
Ο βαθμός εμπιστοσύνης προς το ραδιόφωνο αυξάνει (2,36%) και τον Τύπο (2,23%), ενώ πολύ υψηλός είναι και για τις ενημερωτικές ιστοσελίδες 2,67% (μέσος όρος απαντήσεων με άριστα το 5).
Επιπλέον, κάτι που δίνει μία άλλη ενδιαφέρουσα οπτική πάνω στο θέμα είναι η στροφή προς την πληροφόρηση από επιστημονικές πηγές η οποία άγγιξε το 77% στο πρώτο, και το 80% στο δεύτερο στάδιο της έρευνας, αφού οι πολίτες επέδειξαν μία ισχυρή τάση προς μία τέτοια επιλογή.
Τα αποτελέσματα της έρευνας μαρτυρούν ότι τα ΜΜΕ και η άσκηση της δημοσιογραφίας είναι ανάγκη να υιοθετήσουν έναν καινούργιο προσανατολισμό, δίνοντας ιδιαίτερη βαρύτητα σε μία πιο εξειδικευμένη, αξιόπιστη και έγκυρη ενημέρωση.